Wet kwaliteitsborging voor het bouwen


Vanaf 1 januari 2024 geldt de Omgevingswet. Tegelijk met de Omgevingswet wordt ook gefaseerd de Wet Kwaliteitsborging voor bouwen (Wkb) ingevoerd.

Het doel van de Wkb is om de bouwkwaliteit te verhogen. De Wkb geldt niet meteen voor alle bouwwerken. Als u na 1 januari 2024 uw voornemen tot bouwen indient, moet u rekening houden met de Wkb.

Nu toetsten uw gemeente of wij vooraf of uw bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften. Vanaf 1 januari 2024 moet een kwaliteitsborger deze toets doen voor bouwwerken met een laag risico (Gevolgklasse I). Deze kwaliteitsborger moet u zelf inhuren.

De Wkb wordt gefaseerd ingevoerd

Deze wet wordt vanaf 1 januari 2024 stapsgewijs ingevoerd en geldt specifiek voor (ver)bouwplannen.

  • Vanaf 1 januari 2024 geldt de wet voor nieuwbouwplannen voor weinig risicovolle bouwwerken.
  • De ingangsdatum voor verbouwplannen voor weinig risicovolle bouwwerken is voor onbepaalde tijd uitgesteld.

Als initiatiefnemer huurt u een kwaliteitsborger in die toeziet op de kwaliteit van uw bouwplan. Daarmee verandert de rol van de gemeente of ODMH. Wij toetsen vooraf alleen nog op ruimtelijke aspecten. Ook controleren we de dossiers op volledigheid en beoordelen we het borgingsplan van de partijen in het bouwproces. Voorlopig geldt de Wkb alleen voor kleine bouwobjecten zoals bedrijfshallen en grondgebonden woningen.

Veelgestelde vragen Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Wat is de WKB?

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) heeft als doel de bouwkwaliteit te verbeteren. De toets vooraf op de bouwplannen wordt vervangen door de toets in de praktijk. Dit gebeurt op de bouwplaats zelf, tijdens het bouwproces. Deze toets in de praktijk wordt (in eerste instantie voor nieuwe bouwwerken in gevolgklasse 1) door onafhankelijke kwaliteitsborgers uitgevoerd. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van de bouwer vergroot voor bouwfouten. De Wkb is geen onderdeel van de Omgevingswet, maar heeft hier wel betrekking op.

Wanneer is een kwaliteitsborger verplicht?

Onder de Wet kwaliteitsborging (Wkb) toetst een onafhankelijke kwaliteitsborger de bouwplannen. De kwaliteitsborger ziet erop toe dat een bouwwerk bij gereedmelding aan de regels voldoet.
U heeft een kwaliteitsborger nodig als het bouwwerk onder de zogeheten ‘Gevolgklasse 1’ valt. Hieronder vallen onder andere nieuwbouw woningen, eenvoudige bedrijfsgebouwen maar ook verbouwingen zoals een dakopbouw of renovatie. Voor deze bouwwerken heeft u voor de bouwactiviteit geen omgevingsvergunning nodig, maar moet u een bouwmelding indienen. Zonder kwaliteitsborger kan er geen bouwmelding gedaan worden. Ook mag er niet begonnen worden met bouwen. Vanaf 1 januari 2025 geldt dit ook voor verbouwingen zoals een dakopbouw of renovatie.
Voor kleine verbouwingen, zoals een dakkapel of een aanbouw, die vergunningvrij zijn, heeft u geen kwaliteitsborger nodig. U hoeft dus hiervoor ook geen bouwmelding in te dienen.

Let op! Het kan zijn dat u nog wel een omgevingsvergunning moet aanvragen voor een omgevingsplanactiviteit.

Met welke ‘bijzondere lokale omstandigheden’ moet ik rekening houden?

Bij de uitvoering van uw bouwproject moet u rekening houden met eventuele ’bijzondere lokale omstandigheden’. Deze kunnen namelijk van invloed zijn op het ontwerp van het bouwplan en het voldoen aan de bouwtechnische regels.

De kwaliteitsborger moet bepalen welke risico’s er zijn en welke maatregelen er moeten worden genomen om deze risico’s te voorkomen of te beperken.

Om meer inzicht te krijgen in de specifieke risico’s op uw bouwlocatie hebben de gemeenten beleid opgesteld. Om u ook te faciliteren in de toetsing aan dit beleid, stellen wij de ‘checklist bijzondere lokale omstandigheden’ via onderstaande link beschikbaar.

Checklist bijzondere lokale omstandigheden wkb

De checklist is bruikbaar voor projecten in de gemeenten: Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Waddinxveen en Zuidplas

De kwaliteitsborger dient de bijzondere lokale omstandigheden, inclusief de daarbij behorende maatregelen, mee te nemen in de risicobeoordeling.

Welke bouwactivititeiten vallen onder gevolgklasse 1 van de Wkb

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) gaat op 1 januari 2024 in voor nieuwe bouwwerken in gevolgklasse 1. Op 1 januari 2025 gaat de Wkb in voor te verbouwen bouwwerken in gevolgklasse 1. Het bouwen of verbouwen van de volgende bouwwerken vallen onder gevolgklasse 1:

  1. Op de grond gebouwde woningen. Denk aan vrijstaande woningen, twee-onder-een-kapwoningen, rijtjeswoningen. Ook nevengebruiksfuncties van dergelijke woningen vallen dan onder gevolgklasse 1. Denk aan garages of kantoor aan huis. Woningen die niet op de grond zijn gebouwd of woningen in een woongebouw vallen niet onder gevolgklasse 1. Bijvoorbeeld een woongebouw met appartementen. Of een woning op een kantoorgebouw of winkelpand. Zorgwoningen en woningen voor kamergewijze verhuur (zoals studentenhuizen) vallen ook niet onder gevolgklasse 1.
  2. Woonboten en andere drijvende woningen. Ook nevengebruiksfuncties daarvan vallen dan onder gevolgklasse 1 (zoals kantoor aan huis).
  3. Op de grond gebouwde vakantiehuisjes en andere vakantieverblijven. Staan ze niet op de grond of liggen ze in een logiesgebouw (denk aan gebouw met vakantieappartementen of hotelkamers), dan vallen ze niet onder gevolgklasse 1.
  4. Bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie. Bijvoorbeeld opslaghallen, veestallen, productiehallen, magazijnen, kassen of werkplaatsen. Ook nevengebruiksfuncties van dergelijke gebouwen vallen dan onder gevolgklasse 1. Denk aan een kantoor of een kantine bij een opslaghal. Kantoorgebouwen en winkelpanden vallen niet onder gevolgklasse 1.
  5. Bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie die een nevengebruiksfunctie van een andere gebruiksfunctie zijn. Denk bijvoorbeeld aan het bouwen van een magazijn bij een winkel (winkelfunctie). Zo'n magazijn valt onder gevolgklasse 1, ook al valt de winkel zelf niet onder gevolgklasse 1.
  6. Bovengrondse infrastructurele werken voor langzaam verkeer tot maximaal 20 meter overspanning. Denk aan kleine bruggen voor fietsers, voetgangers, rolstoelgangers of bromfietsen. De bruggen mogen niet over een rijks- of provinciale weg liggen.
  7. Andere bovengrondse bouwwerken die geen gebouw zijn, tot maximaal 20 meter hoog. Denk aan kleine zendmasten, antennes, keermuren, walmuren, kademuren, gemalen of kleine windmolens. Waterkerende constructies (zoals stuwen en sluizen) vallen niet onder gevolgklasse 1.
Soms valt een bouwactiviteit die aan de beschrijving hierboven voldoet niet onder gevolgklasse 1. Dat is het geval wanneer:
  • het een (voorbeschermd) monument betreft;
  • er een gebruiksmelding nodig is voor het brandveilig gebruik van het bouwwerk;
  • een gelijkwaardige maatregel voor brand- of constructieve veiligheid wordt toegepast;
  • het een vergunningplichtige milieubelastende activiteiten betreft.

Heb ik een omgevingsvergunning of bouwmelding nodig?

Wanneer u wilt gaan bouwen moet u in veel gevallen een vergunning aanvragen en/of een melding doen bij de gemeente. Bouwactiviteiten, die niet vergunningsvrij zijn, zijn voor bouwwerken in gevolgklasse 1 meldingsplichtig. Dit houdt in dat u voor de bouwactiviteit geen omgevingsvergunning hoeft aan te vragen, maar wel een bouwmelding moet doen bij de gemeente. Wel kan het zijn dat u nog wel een omgevingsvergunning moet aanvragen voor een omgevingsplanactiviteit. In het omgevingsplan zijn naast ruimtelijke bouwregels, waaraan het bouwwerk moet voldoen, ook onder andere de toets op welstand, geluid en/of bodemverontreiniging opgenomen.
Bouwactiviteiten, die niet vergunningsvrij zijn, zijn voor bouwwerken in gevolgklasse 2 en 3, vergunningsplichtig. Ook bouwactiviteiten voor te verbouwen bouwwerken in gevolgklasse 1, die niet vergunningsvrij zijn, zijn vergunningsplichtig. In dit geval moet er een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Ook hier kan het zijn dat daarnaast ook nog een vergunning nodig is voor de omgevingsplanactiviteit.
Wet kwaliteitsborging voor het bouwen